De financiële positie van gemeenten staat onder druk. Zo is er vanaf 2026 structureel €3,4 miljard (Voorjaarsnota 2023) minder beschikbaar voor gemeenten en provincies ten opzichte van 2025. De huidige en toekomstige situatie vraagt om inzicht, weet ook Marcel Schippers, Manager Expertise Financiën & Control bij gemeente Zoetermeer. ‘Weten wat het verhaal is achter de financiën van je gemeente is cruciaal voor een financieel gezonde organisatie.’

Inzicht in het financiële verhaal verkrijgt Schippers onder meer via de Budget Benchmark Gemeenten van Venster voor Bedrijfsvoering. We gingen erover met hem in gesprek.

Het financiële verhaal

Marcel Schippers is een ervaren ‘financial’. Hij bekleedde diverse managementfuncties bij gemeente Nissewaard en gemeente Pijnacker-Nootdorp en is sinds een aantal maanden manager Expertise bij de afdeling Financiën en Control van de Gemeente Zoetermeer. Tot nu toe gebruikte hij de Budget Benchmark Gemeenten bij iedere gemeente waar hij werkzaam was. ‘Elke gemeente heeft zijn eigen verhaal, zijn eigen specifieke kenmerken en financiële historie. Dat vraagt om inzicht.’

Een brede blik op hoe een gemeente er financieel voorstaat, is volgens Schippers belangrijk voor een financieel gezonde gemeente. ‘Met het oog op de stijgende uitgaven en op termijn fors dalende inkomsten, moeten gemeenten keuzes maken. Inzicht is dan cruciaal voor het maken van verstandige beslissingen en het bieden van een goede dienstverlening.’

Een voorbeeld uit de praktijk

Dat een helder beeld van het financiële verhaal van een gemeenten belangrijk is voor juiste keuzes, legt Schippers uit aan de hand van een voorbeeld uit zijn tijd als Afdelingshoofd Financiën bij gemeente Nissewaard. ‘Destijds waren de kosten voor kunst en cultuur uitzonderlijk hoog vergeleken met andere gemeenten, maar was het niet meteen duidelijk wat de oorzaak daarvoor was.’

Uiteindelijk bleken deze kosten vooral zo hoog vanwege de bouw van een nieuw theater in het nabije verleden, waarvan de kosten relatief zwaar op de exploitatie drukten. ‘Als we die uitgaven niet verder hadden onderzocht, zou er hoogstwaarschijnlijk – zo’n tien jaar later – mogelijk bezuinigd worden op cultuur, terwijl een groot deel van deze kosten niet beïnvloedbaar waren. Het zou de inwoner van de gemeente raken waardoor de kwaliteit van, en tevredenheid over de dienstverlening in het geding komt.’

‘Hoe doen we het eigenlijk?’

Het maken van verstandige financiële keuzes, begint volgens Schippers dan ook bij de vraag: ‘Hoe doen we het eigenlijk? Ook ten opzichte van andere gemeenten.’ Antwoord op die vraag krijgt hij onder meer met de Budget Benchmark Gemeenten. Zo kunnen we op een laagdrempelige en effectieve manier het financiële verhaal van onze gemeente achterhalen, maar deze ook vergelijken met andere. Waar wijken we af? Hoe kunnen we dat verklaren? En welke stappen kunnen we ondernemen om de bedrijfsvoering te verbeteren?’

Zo noemt Schippers het voor gemeente Zoetermeer interessant om de gemeente te vergelijken met andere zogenoemde new towns. ‘Zo hebben bijvoorbeeld Almere, Capelle aan den IJssel, Nieuwegein en Nissewaard dezelfde sociale structuur als Zoetermeer. Al die steden hebben een vergelijkbare recente geschiedenis van verstedelijking en momenteel nog steeds een grote behoefte aan de bouw van nieuwe woningen. Het is dan interessant om te kijken hoe we er in vergelijking met die gemeenten voor staan. Zodat we daarover in gesprek kunnen gaan, kennis kunnen delen en van elkaar kunnen leren.’

Het financiële ravijn in 2026

Schippers verwacht de Budget Benchmark ook de komende jaren hard nodig te hebben. ‘We gaan een lastige periode tegemoet. We zullen als gemeente met elkaar om de tafel moeten en onszelf de vraag moeten stellen: ‘Welke taken kunnen we nog wel uitvoeren en welke taken moeten we laten gaan?’ Ook dan is het belangrijk te weten waar je het over hebt en het verhaal achter je cijfers te kennen.’

Marcel Schippers is Manager Expertise Financiën & Control bij de Gemeente Zoetermeer. Ook is hij lid van de stuurgroep Venster voor Bedrijfsvoering en bestuurslid van de FAMO. 

Budget Benchmark Gemeenten

De Budget Benchmark geeft inzicht in de omvang van de baten en lasten per inwoner van een gemeente, zowel voor de begroting als voor de jaarrekening. Essentiële vragen over de exploitatie worden daarmee beantwoord. Meer weten? Ga aan de slag met de Budget Benchmark Gemeenten van Venster voor Bedrijfsvoering.

Budget Benchmark Gemeenten