Hoewel innovatiebeleid hoog op de agenda staat bij het Rijk, blijkt uit nieuw onderzoek dat de beleving op de werkvloer sterk achterblijft. Meer dan een derde van de rijksambtenaren heeft nooit aan een innovatie deelgenomen en ruim twee derde gebruikt geen kunstmatige intelligentie in het werk. De kloof tussen de ambities van het management en de ervaringen van medewerkers is groot. 

Over het onderzoek naar innovatie bij het Rijk

In opdracht van de Europese Unie heeft de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar werkbeleving onder ambtenaren in acht EU-landen. Voor Nederland werd dit onderzoek uitgezet onder 14.000 rijksambtenaren; ruim 4.800 vulden de vragenlijst in. Venster (ICTU) voerde het onderzoek uit namens het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en analyseerde in het bijzonder innovatie binnen het Rijk. 

Kloof tussen management en medewerkers

Rijksambtenaren beoordelen het innovatieklimaat gemiddeld met een 3,1 op een schaal van 1 tot 5. Technologisch vooruitstrevend werken of ruimte krijgen om te experimenteren wordt zelden herkend. De meest opvallende uitkomsten zijn vooral te vinden in het verschil in perspectief tussen managers en medewerkers. Waar het management het innovatieklimaat als positief beoordeelt, ervaren medewerkers veel minder steun, ruimte om fouten te maken en focus op technologie. Deze structurele perceptiekloof bemoeilijkt het ontstaan van een breed gedragen innovatieklimaat. 

Beleidsinnovatie goed voor prestaties en welzijn, procesinnovatie niet

Deelname aan innovaties concentreert zich vooral op procesvernieuwing. De deelname aan beleidsinnovaties komt vooral voor binnen kerndepartementen, terwijl dienstinnovatie beperkt blijft. Alleen beleidsinnovaties blijken samen te hangen met betere organisatieprestaties en een hoger welzijn van medewerkers. Bij dienst- en procesinnovaties zijn de resultaten zelfs vaak negatief: medewerkers rapporteren vaak minder efficiëntie en lagere tevredenheid. 

 Tegelijkertijd blijft het gebruik van AI beperkt, ondanks de hoge verwachtingen. In alle domeinen van het Rijk geeft meer dan twee derde van de ambtenaren aan nooit AI te gebruiken.  

Meer lezen over innovatie bij het Rijk?

De resultaten van de verdiepende analyses zijn samengebracht in de publicatie Innovatie en innovatieklimaat bij de Rijksoverheid.

Vergelijkend onderzoek OESO

Het doel van het OESO-onderzoek is om overheden inzicht te geven in hoe ambtenaren hun werk ervaren en om beleid voor personeelsmanagement en prestaties te verbeteren. De resultaten van Nederland worden vergeleken met het gemiddelde van acht EU-landen. De resultaten van deze internationale vergelijking zijn samengebracht in een samenvatting ‘Country Summary Note Netherlands’.