In 2024 noteerde de gemeente Haarlemmermeer een ziekteverzuim van 4,8%: een duidelijke daling ten opzichte van enkele jaren geleden, toen het percentage nog ruim boven de 6% lag. Het succes is geen toeval. Achter deze daling schuilt een doordachte aanpak die bijna tien jaar geleden begon. Een verhaal van visie, volharding en vooral: aandacht. “Het is geen wondermiddel, maar wel een overtuiging.”

In dit artikel vertellen drie sleutelfiguren hoe Haarlemmermeer het ziekteverzuim structureel wist terug te dringen: Leon van Elk (clustermanager HRM), Nicole Wendel (HRM-adviseur/arbo-coördinator), Monica Nieuweboer (verzuimadviseur).

Ziekteverzuim verlagen: investeren in expertise

Negen jaar geleden besloot Haarlemmermeer te investeren in een verzuimexpert. “Dat was eigenlijk het startpunt van alles,” vertelt Leon. “We hadden behoefte aan iemand die het onderwerp verzuim echt kon beetpakken en systematisch kon opbouwen.” De eerste stap was het creëren van inzicht. “We wilden weten: wat gebeurt er precies? Hoe ziet langdurig verzuim eruit? En wat kunnen we eraan doen?”

Nicole herinnert zich het omslagpunt nog goed. “Toen het ziekteverzuim boven de 6% steeg, kwamen we in beweging. Het landelijk gemiddelde bij gemeenten ligt volgens de laatste meting van het A&O Fonds rond de 6,7%, maar we wilden terug naar 5,5% – en uiteindelijk naar 5%. Inmiddels zitten we onder dat percentage.”

Een andere kijk op verzuim

Centraal in de aanpak staat een veranderde visie op verzuimbegeleiding. Monica, sinds een jaar verzuimadviseur bij de gemeente, merkt dat goed: “Ik ben er om leidinggevenden te ondersteunen – niet om tegenover de medewerker te staan. We maken samen een plan. Wat heb je nodig? Wat kun je al doen? En hoe zorgen we ervoor dat je weer duurzaam terugkomt?” Dat plan is flexibel. “Het is niet in beton gegoten,” zegt Monica. “We passen het aan als de situatie verandert. Dat geeft rust én regie.”

Volgens Nicole begint het al bij de eerste signalen. “Niet iedereen voelt zich meteen veilig om bij een leidinggevende aan te kloppen. Daarom bieden we meerdere laagdrempelige hulpbronnen, zoals bedrijfsmaatschappelijk werk, een mantelzorgmakelaar, een coach, of de psychologische ondersteuning via Vitalmindz.”

MEERvitaal: vitaliteit als structureel beleid

Parallel aan de inzet van een verzuimadviseur werd het programma MEERvitaal ontwikkeld: een breed vitaliteitsprogramma voor álle medewerkers. “We bieden health checks, lunchwandelingen, e-learnings over werkdruk, workshops voor jonge ouders, en we doen met veel collega’s mee aan de  Haarlemmermeer Run,” vertelt Nicole enthousiast. “Het gaat om het stimuleren van gezonde keuzes, maar ook om het teamgevoel.”

Leon vult aan: “We maken elk jaar een concrete jaarplanning. Het is geen vrijblijvende extra. Vitaliteit is structureel beleid.” Ook op werkplekken thuis is aandacht. “We kunnen zelfs een arbeidsfysiotherapeut langssturen om de thuiswerkplek te checken,” vertelt Monica. “Dat is misschien klein, maar heeft grote impact.”

Preventie als rode draad

Wat het verhaal van Haarlemmermeer kenmerkt is de verschuiving van reactief naar preventief beleid. “Niet wachten tot iemand uitvalt, maar al in gesprek gaan als iemand zegt: ‘Ik zit niet zo lekker in m’n vel,’” aldus Leon. Psychologische ondersteuning wordt daarom ook preventief aangeboden, vaak al binnen enkele dagen. “We kunnen snel schakelen,” zegt Monica. “En dat helpt mensen om op tijd bij te sturen.” Nicole voegt toe: “We zorgen dat nieuwe medewerkers én leidinggevenden bij onboarding direct weten waar ze hulp kunnen vinden. We willen dat mensen het vanzelfsprekend vinden om ondersteuning te zoeken.”

Data als richtingaanwijzer

Om al die inspanningen te richten en bij te sturen, maakt Haarlemmermeer actief gebruik van het dashboard van Venster voor Bedrijfsvoering. “Het helpt ons om te zien waar de pijnpunten zitten,” zegt Leon. “Niet om af te rekenen, maar om gericht te kunnen ondersteunen. Het maakt het gesprek met cluster- en teammanagers veel concreter.”

De cijfers zijn inmiddels indrukwekkend. In 2024 daalde het ziekteverzuim tot onder de 5%, met een actuele stand van 4,83%. “Maar het mooiste is eigenlijk wat je voelt,” zegt Monica. “Dat mensen ons weten te vinden. Dat ze durven zeggen: ik zit niet zo lekker in m’n vel – kunnen we praten?”

Geen wondermiddel, maar wel een overtuiging

Het terugdringen van het ziekteverzuim blijkt geen project, maar een overtuiging “Je moet echt vanuit een visie werken,” benadrukt Leon. “Vitaliteit is geen extraatje. Het is onderdeel van goed werkgeverschap.” Of zoals Monica het verwoordt: “Je medewerker kennen – daar begint het mee. Zien wat er speelt voordat iemand uitvalt. En dan durven handelen. Want verzuim voorkomen is altijd beter dan genezen.”